Introdução
Lian apologêtica ida ba hirak nebé intensivamente ko’alia aat Igreja
Iha Timor Leste wainhira ema ida tolok aat, nia temi fali de’it ninia inan ka ninia aman (ironico katak nia sente di’ak loos no gosto loos ba ninia an). Paralelo ho ne’e wainhira ema ida ko’alia aat Kreda de maneira errada tamba hatúr sala fundamento. Nune’e ninia Método (cara berpikir) sala, conteudo sala, no ikus liu Conclusão sala aat liu tan. Ema hirak be halo nune’e ita hanaran saida? Tuir livro Ben Sirach, ema nune’e “perde sentido de si mesmo”, la fo valor ba ninia an rasik, la percaya diri no tamba ne’e dook husi haksolok. Iha Jesus nia liafuan karik: “Sira la cumpreende sa mak sira halo daudaun ne’e”.
KREDA UNA e SANTA
Una tamba iha Kreda loos ida de’it, Kreda Católica nuudar Kristu harí. Ita ema mak tamba hanoin la hanesan, hafahe Kreda ba oioin fali, kreda hirak nune’e ema mak harí, la’os Kristu. Seitas sira mak fenomeno recente haketak an, tan ita ema nia hanoin la hanesan no hanoin an deit ne’e.
Kreda ne’e mos Santa. Nia santa la’os tamba ita ema be barak liu moris arbiru de’it ne’e. Nia santa tamba:
1) Kreda ne’e Jesus mak harí. Kreda ne’e Maromak nia instituição. Nação ida iha mundo ne’e labele claim katak Kreda ne’e nação nian no tamba ne’e Kreda tenke tuir nação nia hakarak. Kreda la’os nação ida nian ka NGO ida nian. Tamba ne’e ema ida labele obriga Kreda nia sistema governação tenki tuir nação ka NGO ka instituição ruma iha mundo ne’e. Ema ida ka rua la iha direito uitoan mos atu obriga Kreda tuir fali deit ninia gosto.
Timor oan balun nebé hetan biban estuda uitoan iha rai li’ur ka ema li’ur mai hanorin imi, uza imi nia kakutak badak sira obriga Kreda tuir imi nia matenek. Imi atu matenek to’o fitun sira, atu ba iha high level meetings iha sky building nebé deit halo imi sente an matenek too planetas seluk ona ba, imi la sai sasukat uitoan mos ba Kreda nia favor tomak salva ita nia planeta ne’e. Imi devia agradece katak Maromak fo ona matenek imi, fo biban imi experimenta furak oioin iha imi nia moris iha mundo ida nebé la’os imi nian, maibé Nai nian no nia fo ba imi atu goza.
2. Kreda mos Santa tamba ema maksalak sira hanesan mos imi, no balu aat liu tan imi, maibé sira ne’e koko loron ba loron muda sira nia hanoin fo’er ba di’ak; muda sira nia hahalok aat ba caridade; muda sira nia arrogancia ataca no estraga ema ba humildade (haraik-an) no ba hahalok misericôrdia. Em breve, sira hakarak duni TUIR DEIT MAROMAK NIA HAKARAK, “Fiat voluntas Tua” nu’udar Maria, feto oan ida iha tempo sira liuba hatán ho convencida ba Anjo Gabriel nia preocupação.
Iha ita nia leet iha ema balun tendenciosamente buka deit ema seluk nia aat. Buka hamonu ema. Ne’ e seiduuk to’o, sira buka hatún no harahun Kreda nu’udar Instituição Maromak nian. Balu halo ho regular iha familia, iha média no iha biban hotu, hanesan fali Kreda ne’e sira mak hahoris.
Ita hatene, Kreda la hamaluk ho buat aat. Biar Maromak ne’e misericodioso, facil tebes haluha ita salan maibé Nia la tolera ho hahalok aat nebé ita ema comete tiha lakohi fila ba Nia (livro Sabedoria). Buat nebé Aat ne’e nakukun nian, no nakukun nian ne’e Demónio nian. Ba hirak ne’e Amo Papa foin semana liu ba fo hanoin: “Those who spend their lives accusing the Church are relatives of devil”.
KREDA CATÓLICA
Igreja ne’e una, santa, no mos Católica. Ne’e indica universalidade Kreda nian. Maromak bolu ema hotu no criatura tomak atu sai ninia oan sira, tamba Nia mak halo sira (maibé sira barak lakohi hatene no lakohi tuir tamba hanoin katak sira mak bele buat hotu).
Ita sira ne’e Na’i bolu liu husi Batismo. Liu husi Batismo ita iha direito tomak atu harí mundo ne’e (ita nia familia, bairo, comunidade, nação) ba naroman no ksolok Maromak oan sira nian. Nune’e Hahalok no liafuan tendenciosa sira ba aat la’os ita nia knaar. Iha oração Ami Aman dehan: “Sanctificetur nomen tuum” (Santificado seja o vosso nome, Dimuliakanlah namaMu, Halowed be thy name). Liafuan ne’e loloos ninia sentido mak ne’e: Na’i tulun atu tamba ha’u nia hahalok sira, ema bele haré no hatene hahí Maromak.
“KREDA APOSTÓLICA”
Ne’e mak knaar (munus) missionária Kreda nian. Maromak bolu ita la’os deit atu sai ninia oan sira no hotu ona, ita sente di’ak ona, tuur doko ain, la precisa tan ona buat ida.
Maromak bolu ita, Ninia oan sira atu além de haksolok ba ita nia moris, Nia mos haruka ita atu sai ba haklaken, fo sasin kona ba Domin, Dame, Justiça, buat Di’ak tomak nebé ninia hun no rohan mak Maromak. Ne’e katak fo sasin kona ba Maromak. Ne’e mak hanaran apostolado; hanaran missionário ema idaidak nian nebé simu ona Maromak nia kmanek sira, simu ona Batismo.
Amo Papa, Amo Bispo, Padre sira no Diácono sira simu ordem husi Kristu atu administra sa mak basicamente Kristu haruka halo. A pesar de sira bele comete erro ruma, sira sei la tuir qualquer ema ida ka nação ida nia haruka ka gosto. Sira sei la tuir sistema mundo ne’e nian se sistema hirak ne’e contradiz ho Sagrada Escritura no Tradição nia doutrina hanesan Maromak hakarak. Sira nia apostolado mak administra Kreda tuir Kristu hakarak. Ita hotu nia apostolado mak fo sasin hanesan ohin temi ona, tuir administração Kreda nian nu’udar Kristu haruka. Ema balun halo confusão boot hanoin katak Bispo ka padre sira sala, halo Kreda mos aat hotu. Ema sira nune’e baratu demais atu halai ba religião ida ne’e ka ida nebá.
*LIAFUAN IKUS”
Kreda moris tan Kristu. Kreda la moris tamba ema ida nia favor, sa tan tamba osan ka rikusoin.Dala ida tan Kreda moris tamba Kristu. Ita hotu la’os perfeito. Tamba ne’e mak precisa tebes hasantu an hodi tulun malu, la’os hatún malu, estraga malu ba dalan inferno nian. Apostolado atu hateten aat ema sem fundamentos, dehan aat Kreda ne’e rasik sem cumpreende buat ida, labele tama iha dicionário ka google Maromak nia oan sira nian.
Tuir O nia Maromak,
Hadomi O nia Kreda.
La iha dalan nebé di’ak ka folin liu ona ida ne’e.
Dili, 01 Março 2019
Pmouzy